Drodzy Rodzice!
Rodzice są pierwszym wzorcem, od którego dzieci uczą się, jak wchodzić w relacje
międzyludzkie. Dlatego tak ważne jest, w jaki sposób reagują na konfliktowe sytuacje między
dziećmi, między dziećmi a nimi oraz między sobą. Czy pomagają im radzić sobie w trudnych
dla nich sytuacjach z rówieśnikami? Jak zachowują się, kiedy dziecko jest wyśmiewane,
wykluczane z grupy, popychane czy bite? Problemy w relacjach rówieśniczych są czymś
powszechnym i praktycznie nieuniknionym, a rodzice mogą je obserwować u dzieci od
najmłodszych lat – w grupie dzieci, w kontaktach z rodzeństwem.
Interwencja rodziców w sytuacji konfliktu między dzieckiem a rówieśnikami zależy od:
wieku dziecka (im młodsze, tym większa pomoc potrzebna − małe dzieci nie potrafią jeszcze
kontrolować swoich emocji, znają też mniej strategii radzenia sobie z problemami), stopnia
nasilenia konfliktu i jego wpływu na dziecko, oczekiwań dziecka wobec rodzica. Rodzice mają
bardzo ograniczony wpływ na to, czy dziecko znajdzie się w sytuacji konfliktu z rówieśnikiem.
Mogą jednak przygotować je na takie sytuacje i pomóc mu lepiej sobie radzić. Zadaniami
rodziców są przede wszystkim:
– budowanie poczucia własnej wartości u dziecka,
– kształtowanie umiejętności rozpoznawania emocji i mówienia o nich,
– wyposażanie dziecka w umiejętności wyrażania własnego zdania i asertywnej obrony
swoich poglądów,
– uczenie reagowania na krytykę,
– budowanie umiejętności odmawiania,
– rozmawianie z dzieckiem o jego prawach w kontaktach społecznych.
Na temat trudnych sytuacji i sposobów ich rozwiązywania warto rozmawiać
z dzieckiem przy każdej okazji. Sposobnością do takich rozmów może być wspólna lektura,
oglądanie bajki czy analiza konfliktów pojawiających się między rodzeństwem. Dziecko
powinno wiedzieć, jak może się bronić, gdy jest atakowane, do kogo może zwrócić się
o pomoc, jeśli samo nie jest w stanie sobie poradzić w trudnej sytuacji. Również rodzice powinni wzmacniać swoje umiejętności rozwiązywania konfliktów zgodnie z zasadą wygrana
– wygrana, umiejętności wypracowywania kompromisu i modelować odpowiednie
zachowania. Dziecko obserwuje, jak w trudnych sytuacjach zachowują się ważne dla niego
osoby, i naśladuje ich zachowania. Podobnie jak w wielu innych sytuacjach w życiu dziecka,
tak i w tej powinno ono wiedzieć, że może z rodzicami rozmawiać o tym, co się dzieje,
że zostanie wysłuchane, otrzyma wsparcie, nie spotka się z niezrozumieniem czy negatywną
oceną.
Co mogą zrobić rodzice?
● Stwarzać dziecku odpowiednie warunki do nabywania i ćwiczenia takich umiejętności
społecznych, jak nawiązywanie znajomości, dołączanie do zabawy, przepraszanie, proszenie
o pomoc, dzielenie się.
● Zapraszać do domu inne dzieci, regularnie chodzić z dzieckiem w różne miejsca, gdzie
może poznać nowych kolegów i nowe koleżanki.
● Bawić się z nim, odgrywając role – wczuwanie się w uczucia drugiej osoby (rozwijanie
empatii), używanie asertywnych komunikatów, proponowanie konstruktywnych rozwiązań
pojawiających się problemów.
● Wymagać od dziecka tego, czego wymaga od siebie i innych domowników, np.
nieprzerywania, kiedy ktoś mówi, życzliwości, szacunku (oczywiście adekwatnie do wieku).
● Ustalać realistyczne cele, jeśli chodzi o dogadywanie się ze sobą dzieci, rodzeństwa –
pamiętajcie, że Wasze dziecko wciąż potrzebuje mnóstwa niepodzielnej uwagi.
● Spędzać trochę czasu sam na sam tylko z jednym dzieckiem.
● Proponować alternatywę dla negatywnych zachowań, np. pozwalać dziecku/dzieciom
przyzwyczaić się do podejmowania decyzji, by mogły czuć się odpowiedzialne, oraz nauczyć
je, w jaki sposób samemu rozwiązywać problemy (podać przykład).
● Dyskretnie nadzorować zabawę dzieci.
● Czytać dziecku wybrane bajki, które promują zachowania, które chcieliby u dziecka
wzmocnić, np. odmawianie, stawanie w obronie słabszych.
● Wytłumaczyć dzieciom (konkretnie, na przykładach), co się rozumie przez pojęcie
„dogadywać się ze sobą” – chwalić dziecko/dzieci za takie zachowania. Wskazywać na zalety
osiągania porozumienia.

● Ignorować lub negatywnie odnosić się do zachowań takich jak: skarżenie, wypominanie
sobie dawnych przewinień, wymuszanie krzykiem. Proponować lepsze sposoby
komunikowania się.
Ewelina Wilkos, psycholog